Wulkanizator może pracować w zakładzie przemysłowym produkującym artykuły gumowe lub zajmującym się pokrywaniem elementów technologicznych bądź konstrukcyjnych masą gumową, może też być zatrudniony w warsztacie prywatnym świadczącym usługi dla ludności związane z naprawą artykułów gumowych.

W pierwszym przypadku jego podstawowym zadaniem jest nadzorowanie prawidłowości przebiegu procesu wulkanizacji w komorze wulkanizacyjnej poprzez kontrolę wskaźników temperatury, ciśnienia i czasu trwania tego procesu.

Powinien więc najpierw sprawdzić stan techniczny komory wulkanizacyjnej oraz prawidłowość działania wszystkich zespołów i układów. Aby rozpocząć proces wulkanizacji musi najpierw załadować komorę wulkanizacyjną wyrobami z mieszanek gumowych umieszczonymi na specjalnych wózkach. Z uwagi na duży ciężar wózków czyni to najczęściej przy pomocy wciągarki mechanicznej bądź wózka widłowego. Następnie zamyka komorę wulkanizacyjną i rozpoczyna proces wulkanizacji poprzez doprowadzenie temperatury i ciśnienia w komorze do odpowiedniego poziomu.

Pracujący w tym zawodzie powinien znać rodzaje i właściwości mieszanek kauczukowych oraz ich zachowanie się w procesie wulkanizacji, rodzaje stosowanych wulkanizacji i ich parametry, właściwości, przeznaczenie i warunki techniczne wulkanizowanych artykułów, a także budowę, zasady działania i sposób obsługi komór wulkanizacyjnych oraz aparatury kontrolno – pomiarowej.

Proces wulkanizacji – w zależności od przeznaczenia elementów wulkanizowanych – może trwać od 70 minut do 10 godzin.

W trakcie trwania procesu pracownik nadzoruje go poprzez obserwowanie wskaźników temperatury i ciśnienie oraz notowanie ich w stałych odstępach czasu – na przykład co 10 minut - w specjalnej karcie przebiegu wulkanizacji.

Do podstawowych czynności wykonywanych przez wulkanizatora należy także opróżnianie komory wulkanizacyjnej z oparów benzyny powstałych w trakcie wulkanizacji oraz usunięcie z komory – przy użyciu wciągarki lub wózka widłowego – elementów wulkanizowanych po zakończonym procesie.

Do jego zadań należy także konserwacja komory wulkanizacyjnej oraz urządzeń mechanicznych służących do załadowania i wyładowywania komory.

Wykonując swoją pracę wulkanizator odpowiada za właściwą jakość wulkanizowanych wyrobów, przestrzeganie parametrów ciśnienia, temperatury i czasu mających wpływ na jakość wyrobu, a także za bezpieczeństwo pracy, stan techniczny i właściwą eksploatację urządzeń.

Naprawa wyrobów gumowych może obejmować naprawę uszkodzonych dętek, opon, węży gumowych czy gumowych butów, piłek lub płaszczy, ale w praktyce najczęściej dotyczy dętek. a ostatnio – z uwagi na fakt, iż coraz więcej pojazdów posiada koła bezdętkowe – naprawy uszkodzonych opon.

Aby dokonać naprawy uszkodzenia wulkanizator musi wykonać wiele czynności.

Pierwszą z nich jest podniesienie pojazdu przy użyciu podnośnika hydraulicznego i zdemontowanie koła przy pomocy ręcznych lub hydraulicznych kluczy. Przetransportowane, najczęściej ręcznie, koło zakłada na montażownicę, gdzie następuje mechaniczne zdjęcie opony z obręczy koła. Znalezienie i zlokalizowanie uszkodzenia – to kolejny etap pracy wulkanizatora.

W dalszej kolejności oczyścić i zmatowić powierzchnię wokół uszkodzenia wewnątrz opony. Używa do tego drucianej szczotki, wiertarki z nałożoną szczotką szlifującą, benzyny ekstrakcyjnej lub rozpuszczalnika. Uszkodzenia niewielkie naprawia smarując oczyszczoną powierzchnię klejem, nakładając gumową łatkę i dociskając ją w prasie lub ręcznie wałkiem.

Większe uszkodzenie wymaga innej technologii. Po nałożeniu kleju i gumowej surówki wkłada oponę do ręcznego wulkanizatora, dociska, nastawia odpowiednią temperaturę i czas wulkanizowania w zależności od rodzaju naprawianej opony.

Naprawioną oponę musi teraz założyć ponownie na obręcz przy pomocy montażownicy, ustawić parametry symetrii koła na wyważarce i zamontować przy samochodzie.

W pracy wulkanizatora dominuje chodzenie i stanie. Wprawdzie praca uznawana jest za średnio ciężką, ale w usługach, przy dużej liczbie napraw, trzeba się liczyć z poważnym obciążeniem wynikającym z dużej liczby podnoszonych kilogramów.

Dominuje tutaj praca z rzeczami, choć usługi wymagają częstych i przyjaznych kontaktów z klientami.

W pracy wulkanizatora przydatna jest zdolność koncentracji i podzielność uwagi oraz szybki refleks z uwagi na obserwację przyrządów kontrolno – pomiarowych i konieczność natychmiastowej reakcji, gdyby temperatura bądź ciśnienie w komorze wulkanizacyjnej zbliżały się do punktu krytycznego.

Niezbędna jest koordynacja wzrokowo – ruchowa oraz zręczność rąk i palców, gdyż wykonując usługi dla ludności posługuje się przeważnie nieskomplikowanymi narzędziami wymagającymi dużej sprawności. Z uwagi na prace przy maszynach w ruchu (wyważarka) oraz pracę w pobliżu gorących komór wulkanizacyjnych przydatny jest zmysł równowagi.

Uzdolnienia techniczne pomagają lepiej wykonywać pracę i pozwalają na lepszą jej organizację oraz identyfikację z zawodem.