Podstawowym celem pracy pakowacza ręcznego jest pakowanie lub opakowywanie gotowego wyrobu (rzadziej półproduktu, np. podzespołów elektronicznych) do opakowań: wyprasek, pudełek, kartonów, paczek lub skrzynek, przy czym czynność ta wykonywana jest ręcznie.

Proces pakowania ręcznego może dotyczyć wyrobów już opakowanych przez automat, np. do pakowania cukierków w papierki. Pakowacz wykonuje ręcznie czynność pakowania napełnionych cukierkami pudełek do dużych kartonów, waży je, zakleja je taśmą samoprzylepną, a następnie odstawia na paletę, którą zabiera wózek widłowy. Pakowanie ręczne może się odbywać nie tylko bezpośrednio przy taśmie produkcyjnej (automacie paczkującym), ale również w pomieszczeniu magazynowym, gdzie gotowy wyrób leżakuje na półkach.

Taka sytuacja ma miejsce np. w wytwórni materiałów biurowych, gdzie laski plasteliny leżakują na półkach magazynu, skąd pakowaczka sortuje je według kolorów, wkłada do opakowań, a następnie opakowania wkłada w kartony, zakleja taśmą i odstawia na bok.

Zwykle pakowacz posługuje się prostymi narzędziami jak szufelka, paletka, zaklejarka z taśmą samoprzylepna; prace swą wykonuje najczęściej w pozycji stojącej, przechodzi, przekłada kartony, ciągnie, podnosi i przesuwa je.

Może dokonywać i innych czynności, np. ważyć, dosypywać lub odsypywać (zakłady cukiernicze) lub przeprowadzać pobieżną kontrolę jakości wyrobu (małe zakłady produkujące niewielkie ilości np. farb plakatowych), najczęściej jednak pakowacz skupia się na rutynowej czynności pakowania produktu do opakowań zbiorczych (kartonów).

W zakładach farmaceutycznych pakowacze ręczni pracują przy pakowaniu tylko niektórych produktów (leków): pakują ręcznie tylko takie opakowania, które mogłyby ulec uszkodzeniu podczas pakowania przez automat: szklane fiolki i ampułki ustawiane są na specjalnych paletkach z okrągłymi otworami, a następnie pakowane w kartonowe pudełka. Pakowanie leków odbywa się w miękkich rękawiczkach z dzianiny zapewniających dobre czucie palców, ale zabezpieczających dłonie pakowaczki przed skaleczeniem o metalowe okucia w pudełkach na leki (okucia wzmacniają pudełko i zabezpieczają fiolki przed stłuczeniem). W przemyśle cukierniczym też stosowane są rękawiczki zabezpieczające przed kontaktem z wyrobami spożywczymi. W zakładach farmaceutycznych nadzór nad pakowaniem jest bardzo ścisły, gdy normy dotyczące pakowania leków, a nawet naklejania etykiet na opakowaniach są wyjątkowo surowe.

W zakładach cukierniczych praca pakowacza kontrolowana jest pod względem zachowania wysokich standardów higieny. Pakowacz ręczny jest zwykle ostatnim ogniwem w procesie produkcji, odpowiedzialnym za opakowanie wyrobu; zabezpieczenie go i przygotowanie do transportu (oklejenie taśmą, naklejenie etykiet), funkcje kontrolera jakości pełni pakowacz bardzo rzadko i to tylko w przypadku, gdy produkcja odbywa się na małą skalę, wyrób jest nieskomplikowany, łatwy do skontrolowania.

W obrębie zawodu pakowacza istnieją różne stanowiska pracy charakterystyczne dla danego zakładu; wynika to ze stopnia automatyzacji w zakładzie oraz z profilu produkcji (np. kruche, nietrwałe wyroby). W dużych zakładach cukierniczych są to stanowiska: pakowacz prowadzący automat do zawijania karmelków, pakowacz prowadzący automat paczkujący pojedyncze cukierki, pakowacz ręczny pakujący opakowane wyroby do kartonów.

W zakładach spożywczych (np. browarze, wytwórni napojów gazowanych) pakowacz taśmowy, który ręcznie przekłada napełnione butelki do kontenerów lub skrzynek. W małych zakładach produkujących kruche, łatwo ulegające uszkodzeniom przedmioty ( np. ozdoby choinkowe) procesy pakowania wykonuje sam pakowacz bez udziału maszyn, automatów itp.