Podstawowe cele w pracy zawodowej nauczyciela akademickiego to kształcenie studentów i prowadzenie badań naukowych. Proces kształcenia przybiera różne formy, wynikające z przyjętych zasad nauczania - są to wykłady, ćwiczenia, zajęcia laboratoryjne i seminaria. Wykłady są zajęciami typowo teoretycznymi, prowadzonymi dla większych grup studentów. Podczas zajęć tego typu rola wykładowcy polega na skutecznym przekazaniu wiedzy teoretycznej z określonego zakresu. Służą temu różnego rodzaju metody audiowizualne (projektory, filmy itp.). W tej formie zajęć dominuje przekaz informacji od nauczyciela wykładowcy do studentów-słuchaczy. Kolejne formy kształcenia - takie jak ćwiczenia i zajęcia laboratoryjne mają charakter bardziej praktyczny. Nauczyciel prowadzi dyskusję ze studentami, którzy w aktywny sposób uczestniczą w zajęciach (np. podczas przeprowadzania eksperymentu). Jeszcze inną formą kształcenia jest prowadzenie seminariów (np. magisterskich), gdzie nauczyciel spotyka się z celowo wybraną grupą studentów i wspólnie realizują określony cel badawczy. W tym układzie rola nauczyciela polega na pomocy w wytyczeniu kierunku badań i okresowym nadzorze ich realizacji. Praca nauczyciela łączy się w sposób nieodzowny z oceną pracy studentów. Drugą płaszczyzną rozwoju kariery zawodowej nauczyciela akademickiego jest jego praca naukowa. Polega ona na prowadzeniu badań. W zależności o reprezentowanej dyscypliny wymagają użycia dodatkowych przyrządów i aparatury, którą nauczyciel akademicki powinien umieć obsługiwać. Badania mogą mieć charakter teoretyczny lub doświadczalny. W pierwszym przypadku badacz skupia się na opisie zjawisk, projektowaniu modeli teoretycznych i koncepcji wyjaśniających mechanizm działania określonych zjawisk. W drugim przypadku praca badawcza polega na prowadzeniu eksperymentów, badaniu określonego zjawiska, konstrukcji, czy urządzenia, lub w oparciu o posiadaną wiedzę buduje się nowe projekty. Nauczyciel akademicki musi posiadać bardzo dużą i szczegółową wiedzę z zakresu dziedziny, którą się zajmuje. Musi ją także stale uaktualniać, czytając fachowe publikacje, zarówno krajowe, jak i międzynarodowe. Efekty swojej pracy nauczyciel akademicki upowszechnia w formie publikacji (książki, artykuły w prasie naukowej), lub odczytów podczas konferencji. Praca nauczyciela akademickiego jest w pewnym stopniu pracą administracyjno-biurową. Wymaga to uczestnictwa w różnego rodzaju pracach organizacyjnych (planowanie zawartości merytorycznej toku nauczania, planowanie grafika zajęć, systemu kwalifikacji i oceny studentów). Obecnie coraz bardziej istotne są także umiejętności marketingowe - np. przy pozyskiwaniu funduszy na rozwój dyscypliny naukowej, na prowadzone badania).