Historyk odkrywa zjawiska i procesy zachodzące w przeszłości w społeczeństwie ludzkim, stara się je zrozumieć i swoją wiedzę udostępnić szerokim kręgom odbiorców. Bada ślady pozostawione przez minione pokolenia, przede wszystkim ślady pisane - literaturę epoki, gazety, wspomnienia, pamiętniki, listy, notatki, akta, ulotki propagandowe itp. Korzysta z dorobku innych nauk, które tak jak na przykład archeologia, badają pozostałości kultury materialnej.

Swój dorobek historyk buduje na fundamencie, wzniesionym przez jego licznych poprzedników, którzy specjalizowali się w tych samych albo podobnych zagadnieniach. Do poczynionych przez nich obserwacji dokłada swoje własne i dzieli się swą wiedzą, publikując książki i artykuły.

Historyk może uczyć w szkole podstawowej, średniej, wykładać na wyższej uczelni. Wychowywanie nowego pokolenia w świadomości, że teraźniejszość jest wytworem przeszłości, rozwijanie w uczniach poczucia tożsamości i zakorzenienia - to jego ważnie i odpowiedzialne zadanie. Znajomość historii przecież sprawia, że nie jesteśmy tylko „tu i teraz”, zagubieni w otaczającej nas rzeczywistości.

Codzienna praca historyka w dużej mierze polega na czytaniu i sporządzaniu notatek. Interesujące go materiały pisane zgromadzone są przede wszystkim w bibliotekach i archiwach; tam też prowadzi swoje poszukiwania naukowe. Niewiele jest takich tekstów, które można wypożyczyć do domu, musi więc raczej studiować na miejscu, czyniąc notatki. Często korzysta z kopiarki, ale bywa i tak, że sam przepisuje interesujące go fragmenty.

Historyk nie poprzestaje na odkrywaniu i zapamiętywaniu faktów; dokonuje analiz, szuka przyczyn, kojarzy oderwane wydarzenia. Swoje spostrzeżenia i przemyślenia utrwala na papierze, używając maszyny do pisania albo komputera.

Działalność dydaktyczna w szkole podstawowej i średniej zajmuje historykowi przeważającą część dnia. Nauczyciel prowadzący zajęcia w szkole referuje temat wynikający z programu nauczania danej klasy, rozmawia z uczniami, zachęca ich do samodzielnej pracy z tekstem i nadzoruje ją, egzekwuje zdobytą przez uczniów wiedzę, odpytując ich i zadając prace pisemne. W domu wiele czasu poświęca na przygotowanie się do zajęć i sprawdzanie prac uczniów.

Wykładowca uczelniany ma znacznie większą swobodę w doborze technik pracy ze studentem, przekazując mu swoje doświadczenia i wiedzę zdobytą podczas badań, które równolegle prowadzi. Na zajęcia ze studentami nauczyciel akademicki poświęca średnio dziennie do 3 godzin.