Ostatnia aktualizacja – 09.2009 r.

Epidemiolog to osoba zajmująca się zapobieganiem i zwalczaniem chorób zakaźnych, inwazyjnych, zatruć oraz chorób niezakaźnych, mogących się szerzyć epidemicznie (o charakterze epidemii, szybko rozprzestrzeniających się na określonym terenie). Zajmuje się też badaniem czynników i warunków związanych z powstawaniem i szerzeniem się epidemii.

Realizując to zadanie współpracuje z organizacjami pro-zdrowotnymi i specjalistami od poszczególnych chorób.

Specjalista z zakresu epidemiologii zatrudniany jest zwykle w jednostkach administracji państwowej, zajmujących się nadzorem sanitarnym (szczebel centralny, szczebel regionalny – wojewódzki, szczebel lokalny – powiatowy), zakładach opieki zdrowotnej (lekarz-epidemiolog, pielęgniarka epidemiologiczna) oraz instytucie naukowo-badawczym, jakim jest Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.

Główny Inspektorat Sanitarny jest urzędem centralnym, którego celem jest ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Epidemiolog zatrudniony w Departamencie Przeciwepidemicznym tego urzędu, przygotowuje różnego typu informacje na temat występowania chorób zakaźnych na terenie kraju oraz na temat tych, na które są narażeni Polacy w innych krajach świata. Zajmuje się zagadnieniami i publikacjami dotyczącymi postępowania w przypadku ataków bioterrorystycznych. Gromadzi też meldunki o zachorowaniach na choroby zakaźne i zatrucia związkami chemicznymi w Polsce, przygotowuje Programy Szczepień Ochronnych, zgłasza przypadki występowania chorób zakaźnych w Polsce do Sieci Wspólnoty Europejskiej.

Epidemiolog zatrudniony w jednostkach regionalnego szczebla, pracuje w Oddziałach Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Przygotowuje tam oceny i analizy w zakresie higieny lecznictwa oraz nadzoru nad zakażeniami zakładowymi i drobnoustrojami alarmowymi. Nadzoruje wykonywanie szczepień ochronnych na terenie województwa, prowadzi sprawozdawczość z ich realizacji, sprawuje nadzór nad właściwą gospodarką szczepionkami – dystrybucją oraz sporządzaniem zapotrzebowania na nie. Przygotowuje bieżące analizy sytuacji epidemiologicznej województwa w zakresie chorób zakaźnych, realizuje programy Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie wykorzenienia chorób zakaźnych (np. polio, odra, różyczka). Prowadzi też poradnictwo dla osób prywatnych i instytucji w zakresie higieny lecznictwa, szczepień ochronnych (w tym szczepień przed wyjazdami zagranicznymi) oraz zapobiegania chorobom zakaźnym.

W województwach położonych w północnej i wschodniej części kraju, tam gdzie znajdują się granice Unii Europejskiej oraz na lotniskach, działają Graniczne Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne. Zatrudniony tam epidemiolog zajmuje się sprawowaniem nadzoru sanitarnego nad obszarem przejść granicznych: kolejowych, drogowych, lotniczych. Jego zadaniem jest utrzymanie szczelnej bariery sanitarnej w celu ochrony granic kraju, w tym także podejmowanie działań zapobiegawczych i epidemicznych w celu uniknięcia przeniesienia chorób do Polski. Możliwe jest to dzięki współpracy z organami kontroli granicznej oraz organami nadzoru sanitarnego państw ościennych i organizacjami międzynarodowymi. Podejmuje też działania mające na celu przeciwdziałanie skutkom wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń jak np. bioterroryzm.

Epidemiolog najczęściej zatrudniany jest w Powiatowych Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych w Sekcjach Epidemiologii. Zajmuje się tam sprawowaniem nadzoru epidemiologicznego na obszarze powiatu, przez   prowadzenie bieżącej analizy zapadalności na choroby zakaźne oraz występowanie zagrożeń epidemicznych, prowadzenie rejestracji chorób zakaźnych, współdziałanie ze służbą weterynaryjną w zakresie izolacji źródła zakażenia lub ich likwidacji (w przypadku zwierząt i przedmiotów), realizuje działania w ramach programu zapobiegania  zakażeniom przewodu pokarmowego, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, B, C, zakażeniom wirusem HIV, prowadzi nadzór nad ogniskami wścieklizny i wykonywaniem szczepień przeciw wściekliźnie, prowadzi działania na wypadek zagrożeń w związku z użyciem broni biologicznej i bioterroryzmu, opracowuje ogniska epidemiologiczne chorób zakaźnych, kieruje akcjami przeciwepidemicznymi, ma nadzór nad szczepieniami ochronnymi i kontrolą ich wykonywania w placówkach służby zdrowia, kontroluje w zakładach służby zdrowia, jakość procesów sterylizacji i dezynfekcji oraz sprawuje monitoring gospodarki odpadami medycznymi, pobiera próbki do badań w ramach nadzoru epidemiologicznego.

Epidemiolog może pracować też jako pracownik naukowy w Państwowym Zakładzie Higieny. W Zakładzie Epidemiologii jednostce Państwowego Zakładu Higieny dokonuje oceny sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych. Prowadzi działalność dydaktyczną m.in. kursy szkoleniowe z epidemiologii dla pracowników Inspekcji Sanitarnej, kursy specjalizacyjne w ramach specjalizacji z epidemiologii, Europejskie Programy Szkolenia w Epidemiologii Interwencyjnej. Redaguje merytorycznie kwartalnik „Przegląd Epidemiologiczny”. W ramach Zakładu Epidemiologii działają dwie jednostki podrzędne, gdzie pracują epidemiologowie, a mianowicie Pracownika Analizy Epidemiologicznej Skażeń Biologicznych oraz Pracownia Epidemiologii Chorób Zwalczanych Drogą Szczepień.