Celem pracy architekta jest projektowanie budynków i przyległego do nich terenu oraz kontrolowanie przebiegu procesu budowlanego, aż do jego całkowitego zakończenia. Architekt zajmuje się również modernizacją i rozbudową już istniejących obiektów budowlanych.

Architekt może wykonywać swoją pracę na zlecenie osób prywatnych, firm, instytucji państwowych, czyli inwestorów. Może również pracować w służbach publicznych, w pracowniach lub biurach projektowych, w placówkach oświatowych, może także prowadzić indywidualną działalność gospodarczą.

Do głównych zdań architekta należy opracowywanie projektów rożnych obiektów ze zwróceniem uwagi na ich funkcjonalność i usytuowanie w terenie, przygotowywanie projektów planów rozbudowy i modernizacji obiektów budowlanych. Ponadto do zadań architekta należy prowadzenie nadzoru autorskiego i budowlanego, w ramach których pełni kontrolę nad właściwą realizacją projektowanych obiektów. Architekt może także prowadzić prace badawcze związane z praktycznym wykorzystaniem w budownictwie prac innych dziedzin.

Architekt jest przede wszystkim specjalistą od projektowania architektury. Czy zadanie to wykonywane jest w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, czy w biurze/pracowni projektowej, wymaga od architekta wykonania wielu czynności przy wykorzystaniu wiedzy architektonicznej i z innych dziedzin, umiejętności oraz narzędzi i urządzeń.

Przystępując do projektowania architekt musi dobrze poznać oczekiwania i potrzeby klienta, a także wielkość środków finansowych, które klient chce przeznaczyć na obiekt. Na początku swojej pracy architekt przeprowadza tzw. wizję, czyli musi poznać miejsce gdzie znajdować się będzie projektowany obiekt i przyległy do niego teren, opisuje występującą zabudowę, wykonuje zdjęcia. Wykonanie tych czynności wymaga od architekta wyjazdów do miejsca gdzie usytuowany będzie projektowany obiekt. Następnie architekt robi wiele szkiców projektowanego obiektu żeby znaleźć odpowiednią formę budynku. Wykorzystuje do tego celu kredki, ołówki lub pisaki. Niektórzy architekci zaczynają swoją pracę od szkicowania zewnętrznej formy budynku, inni od szkicowania układu pomieszczeń wewnątrz budynku. Kiedy wstępna koncepcja zostanie zaakceptowana przez klienta, architekt wykonuje dokumentację techniczną. Używa do tego celu rapidografów, kalki, deski kreślarskiej, przyrządów do rysowania linii prostych i do nich prostopadłych, specjalnych szablonów, cyrki, itp. Większość architektów korzysta dzisiaj z możliwości projektowania przy pomocy komputera i specjalistycznych programów komputerowych oraz wydruków na ploterach, czyli specjalnych drukarkach wielkowymiarowych. Wykonywanie projektów na komputerze pozwala na obejrzenie projektowanego obiektu z różnych stron i bardzo szybkie dokonywanie ewentualnych zmian w projekcie. Aby obrazowo przedstawić przyszły obiekt architekt może wykonać również jego makietę. Przy opracowywaniu ostatecznej koncepcji projektu budynku architekt współpracuje ze specjalistami z innych branż, np. konstruktorem, elektrykiem, instalatorem instalacji wodno-kanalizacyjnej. Kiedy pełna dokumentacja techniczna jest już gotowa, architekt musi ją zaopiniować i zatwierdzić w urzędach. Ten etap prac wymaga także od architekta prowadzenia rozmów, konsultacji, negocjacji lub mediacji. Następny etap prac to realizacja projektu, to także koordynowanie pracy zespołu specjalistów z różnych branż uczestniczących przy realizacji projektu, prowadzenie przez architekta nadzoru autorskiego i budowlanego aż do całkowitego zakończenia budowy obiektu.

Architekt zajmujący się projektowaniem w prywatnej pracowni lub biurze projektowym może specjalizować się w określonej tematyce, np. budownictwie jednorodzinnym, wielorodzinnym, sakralnym, przemysłowym, budowie przedszkoli, szkół, teatrów.

Nieco inne zadnia ma architekt zatrudniony w służbach publicznych (urzędy miast, urzędy gmin). Jego podstawowym zadaniem jest dbanie o zachowanie ładu przestrzennego na danym terenie. Jest on wówczas odpowiedzialny za wydawanie decyzji o warunkach zabudowy i pozwoleń na budowę oraz decyzji o przekwalifikowywaniu i przeznaczaniu gruntów na różne rodzaje budownictwa, tj. na cele mieszkaniowe, usługowe, sportowe, itp. Innym zadaniem architekta pracującego w służbach publicznych jest wykonywanie nadzoru budowlanego inwestycji budowlanych, tzn. czuwanie, aby ich realizacja przebiegała zgodnie z przepisami prawa. Architekt zatrudniony w służbach publicznych nie opracowuje projektów różnych obiektów, ale sprawdza projekty przygotowane przez innych architektów. Jego praca to także wyjazdy w teren, np. podczas prowadzenia nadzoru budowlanego inwestycji, czy przed rozpoczęciem inwestycji, odwiedza miejsce przeznaczone na budowę przeprowadza wizje, których celem jest opisanie istniejącej zabudowy, inwentaryzacja terenu, wykonanie zdjęć i na tej podstawie wyciągnięcie wniosków dotyczących planowanej inwestycji.

Celem pracy architekta pracującego w placówkach oświatowych na stanowiskach dydaktycznych jest przekazywanie uczniom i studentom wiedzy o projektowaniu, prawie budowlanym, historii architektury, materiałach budowlanych. Natomiast, kiedy architekt pracuje na stanowiskach naukowych, zajmuje się prowadzeniem badań nad praktycznym wykorzystaniem w budownictwie wyników prac innych dziedzin nauki np. matematyki, logiki, materiałoznawstwa, elektroniki, akustyki, nauk przyrodniczych, socjologii, psychologii, itp.

Praca architekta wymaga posługiwania się komputerem, ploterami, znajomości specjalistycznych programów komputerowych do projektowania, np. AutoCad LT2010, Revit Architecture 2010, Mental Ray.